Terapia zorientowana na klienta: istota podejścia

Terapia zorientowana na klienta zrewolucjonizowała psychoterapię w XX wieku. Jej pomysłodawca, amerykański psycholog Carl Rogers odrzucił medyczny model pracy z klientami jako nadmiernie nakazowy. Pacjenci byli diagnozowani, a psychoterapeuta był uważany za eksperta stojącego na czele procesu, określającego metody leczenia i prowadzącego do określonych rezultatów. Rogers uważał jednak, że to klient jest głównym ekspertem i liderem procesu terapii.
‍
Podejście to ma również inną nazwę – skoncentrowane na osobie. Dzięki stworzeniu środowiska zaufania i akceptacji w procesie terapii metoda ta prowadzi osobę do poprawy poczucia integralności i odblokowania jej potencjału.

Bez osobistych interpretacji lub osądów terapeuta skoncentrowany na osobie identyfikuje motywy stojące za zachowaniem danej osoby. Rogers zakładał, że każda osoba ma pozytywny potencjał – i nawet przestępcy są nieszczęśliwymi i odrzuconymi ludźmi, ponieważ nikt z nas nie rodzi się zły i mściwy.

Metoda zorientowana na klienta skupia się na koncepcji Ja danej osoby. Przez pryzmat koncepcji Ja postrzega siebie i otaczający świat.

Celem terapii skoncentrowanej na osobie jest praca z postrzeganiem siebie. Kluczem do sukcesu jest pełna zaufania relacja między klientem a terapeutą. Carl Rogers zidentyfikował kilka kluczowych zasad, które tworzą niezbędne warunki dla takiej relacji:

Terapeuta akceptuje wszystkie emocje i działania klienta, bez osądzania lub osobistej oceny. Terapeuta daje klientowi doświadczenie respektu i zrozumienia; w tej atmosferze klient nie jest oceniany ani ignorowany. Daje to klientowi doświadczenie relacji, w której jest bezwarunkowo akceptowany za to, kim jest. Pomaga to dostrzec i zaakceptować innych ludzi, otworzyć się na ich doświadczenia.
‍
Terapeuta niekoniecznie zgadza się ze wszystkimi wnioskami klienta: aktywnie słucha i wczuwa się w sytuację klienta, a następnie próbuje znaleźć źródło jego doświadczeń.

W trakcie terapii skoncentrowanej na osobie klient i psychoterapeuta nawiązują kontakt, który jest niezbędny do osiągnięcia celów terapii. Wpływają na siebie nawzajem, tworząc relację emocjonalną.

Terapeuta skoncentrowany na kliencie słyszy, rozumie i podziela uczucia klienta. Doświadczenie empatii pozwala osobie ujawnić swoją pełną osobowość bez oczekiwania osądu od drugiej osoby. Poprzez empatię terapeuta zauważa i identyfikuje uczucia, których dana osoba jeszcze nie zauważyła w sobie lub z których nie zdawała sobie sprawy.

Niekongruencja, czyli stan niespójności, wywołuje wrażliwy i niespokojny stan. Uczucie to charakteryzuje się rozbieżnością między rzeczywistym doświadczeniem a koncepcją Ja klienta o tym doświadczeniu. Z tego powodu zaczyna on zniekształcać i zaprzeczać swoim doświadczeniom: sposób, w jaki postrzega siebie, nie odpowiada rzeczywistości. W terapii skoncentrowanej na osobie klient pracuje nad stopniowym dostosowaniem się prawdziwego Ja i koncepcji Ja.

Terapeuta również doświadcza uczuć w procesie komunikacji z klientem. W tym przypadku ważne jest, aby był przejrzysty, szczery i otwarty w wyrażaniu tych uczuć, przy jednoczesnym zachowaniu atmosfery zaufania i szacunku. Terapeuta musi mieć jasne zrozumienie własnej osobowości, aby autentycznie wyrażać siebie z klientem. W ten sposób klient będzie mógł zaufać terapeucie i zdobyć umiejętności budowania zdrowych relacji w prawdziwym świecie.

Klient bierze odpowiedzialność za swoje postępy i rozwój osobisty w procesie terapeutycznym, omawia i zgadza się na jego warunki. Kiedy klient jest otwartym, aktywnym i uczciwym uczestnikiem procesu, terapia może przynieść pozytywne rezultaty.